Rode neusbeer

De rode neusbeer is een middelgroot dagactief roofdier uit Zuid-Amerika. De soort is een opportunistisch eter die zich voedt met landbouwgewassen, pluimvee en ander gevogelte. De dieren kunnen drager zijn van teken en lint- en nierwormen. Voor zover bekend komt de rode neusbeer in Nederland niet in het wild voor.

Hoe herken de rode neusbeer

De rode neusbeer (Nasua nasua) is een middelgroot dagactief roofdier. De kleur van de vacht varieert van bruingrijs tot roodachtig bruin tot oranjeachtig kaneelbruin. Na elke haarwisseling kan de vachtkleur veranderen. Daarnaast heeft het dier een lange, spitse en flexibele snuit die over de onderkaak uitsteekt. Met zijn snuit zoekt de rode neusbeer op de grond en onder afgevallen bladeren naar voedsel. De oren zijn klein en rond en de staart is geringd.

Een volwassen rode neusbeer heeft een kop-romplengte van 43-58 cm en een staart van 42-55 cm. Het gewicht kan variëren van 2 tot 7 kg. De mannetjes zijn groter en zwaarder dan de vrouwtjes.

Bij identificatie kan mogelijk verwarring ontstaan met een andere invasieve exoot: de wasbeer (Procyon lotor). Beide soorten hebben immers een geringde staart en een zwart-met-wit gekleurd gezichtsmasker. Een belangrijk verschil is dat de rode neusbeer een lange, spitse snuit heeft en de wasbeer niet.

Herkomst – Waar komen rode neusbeer vandaan?

Van nature komt de rode neusbeer voor in (sub)tropische bossen in Zuid-Amerika tot op hoogtes van 2.500 m. De soort is met name te vinden in het laagland ten oosten van het Andesgebergte, van Columbia en Brits- en Frans-Guyana in het noorden tot Noord-Argentinië en Uruguay in het zuiden. Alleen in Chili komt de rode neusbeer niet voor.

Verspreiding – Waar komen rode neusbeer voor?

Binnen Europa heeft de rode neusbeer zich alleen gevestigd in de mediterrane (eiken)bossen op het Spaanse eiland Majorca. De rode neusbeer jaagt hier op broedende zeevogels in Natura 2000-gebieden en vormt hiermee een risico voor het behalen van de natuurdoelstellingen. De rode neusbeer is ook in het Verenigd Koninkrijk in het wild aangetroffen. Het is echter onbekend of hier ook voortplanting plaatsvindt.

Wat klimaat betreft zou de soort zich mogelijk ook kunnen vestigen in Portugal, Spanje, Frankrijk, Italië en Griekenland. Het is onduidelijk of het Nederlandse klimaat geschikt is voor de rode neusbeer om te overleven.

Voor zover bekend komt de rode neusbeer in Nederland niet in het wild voor. De soort wordt nog wel in kleine aantallen gehouden in dierentuinen en als huisdier. In de afgelopen jaren waren er enkele ontsnappingen, zoals in 2017 in St. Oedenrode (Noord-Brabant) en in Amsterdam-Noord. In 2018 ontsnapte een neusbeer uit Artis, maar dat dier was snel weer gevangen.

Risico’s - Wat zijn de problemen? 

Rode neusberen zijn omnivoren en echte opportunisten. Bij voorkeur bestaat hun dieet uit insecten, spinnen, schorpioenen, duizendpoten en andere geleedpotigen. Bij afwezigheid hiervan eet de soort ook fruit, amfibieën, vissen of kleine zoogdieren. Daarnaast eten rode neusberen planten, inclusief landbouwgewassen, en jagen ze op pluimvee en ander gevogelte. Op Majorca jagen de neusberen op broedende zeevogelsoorten. Hiermee vormt de rode neusbeer een risico voor het behalen van de natuurdoelstellingen.

Naast de ecologische en economische problemen kan de rode neusbeer ook een gezondheidsrisico vormen. De soort kan drager zijn van onder meer lint- en nierwormen en teken.

Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?

Menselijk handelen zal geen grote rol spelen bij de verdere verspreiding van de soort, tenzij dieren bewust worden uitgezet of losgelaten. Ook het risico op introductie is klein.

Monitoring is belangrijk om de vinger aan de pols te houden. Waarnemingen van een rode neusbeer in het wild kunnen doorgegeven worden via waarnemingen.nl of telmee.nl.

Beheersing en bestrijding – Welke methoden zijn er?

Er is wereldwijd maar weinig ervaring met het bestrijden van rode neusberen, waardoor nog veel onbekend is over welke bestrijdingsmethoden effectief zijn. Om die reden wordt vaak gekeken naar bestrijdingsmethoden voor wasbeer. Vallen met lokvoer zijn op dit moment de beste optie voor het (levend) vangen van ontsnapte of vrijgelaten rode neusberen. Eventuele bijvangst dient uiteraard zo snel mogelijk vrijgelaten te worden. Regelmatige controle van de vallen is dan ook van belang.

Wat is diervriendelijk doden?

Om de lidstaten te ondersteunen bij die vraag, heeft de Europese Commissie een handleiding opgesteld, onder leiding van de IUCN: “Manual for the management of vertebrate invasive alien species of Union concern, incorporating animal welfare”. In dit naslagwerk zijn de internationale wetenschappelijke inzichten en adviezen van experts verwerkt. Het geeft onder meer voor 22 gewervelde dieren van de Unielijst een overzicht van:

  • Toe te passen technieken;
  • Kosteneffectiviteit van deze technieken;
  • De internationale standaarden en regelgeving;
  • Het kader ter evaluatie van de humaniteit van maatregelen.

Specifieke informatie over de rode neusbeer vindt u op pagina 82-83 van de handleiding.

Wet & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?

Rode neusbeer (Nasua nasua) staat op de Unie-lijst van zorgwekkende invasieve uitheemse soorten. Dat betekent dat er een Europees verbod van kracht is op bezit, handel, kweek, transport en import van de soort. Daarnaast geldt voor lidstaten de plicht om in de natuur aanwezige populaties op te sporen en te verwijderen. En als dat niet lukt, om de populatie zodanig te beheren dat verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.

Voor dieren gelden extra regels rondom beheersing en bestrijding van de soort. Wanneer wordt overgegaan tot het doden van een dier, dan dienen stress, pijn en onnodig leed bij het dier zo veel mogelijk voorkomen te worden. Andere soorten en de natuur mogen niet verstoord of beschadigd worden tijdens de beheersing, bestrijding of het doden van invasieve, exotische diersoorten (meer informatie hierover vindt u hier).

Voor diersoorten die op de Unielijst staan geldt dat men het dier mag houden totdat het sterft, mits aangetoond kan worden dat men het dier al had voordat de soort op de Unielijst werd geplaatst. Ook hier geldt dat de betreffende dieren niet mogen worden verhandeld, vermeerderd of verspreid worden. Meer informatie voor particulieren, handelaren, vissers, onderzoekers en dierentuinen of kinderboerderijen vindt u op de website van de RVO.

Waar vind ik meer informatie?

Meer publicaties over Rode neusbeer

Leadfoto: Frank Vincentz, Wikimedia Commons 2009

Gepubliceerd 28 augustus 2024