Polderrijst in Nederland: gaat het dit jaar wel lukken?

Het project is een samenwerking tussen onderzoekers van de Plant Sciences Group (Tom Schut), Animal Sciences Group (Aart van der Linden) en Environmental Sciences Group (Julian Helfenstein) van WUR, en Maarten Schrama van Universiteit Leiden.

In mei 2023 plantten de onderzoekers 3000 rijstplanten van één soort De onderzoekers wilden rijst uitproberen als middenweg voor toekomstig duurzaam veenbeheer: het gewas verhoogt het waterpeil en produceert tegelijkertijd voedsel.

Julian Helfenstein (WUR): ‘Afgelopen jaar begonnen we te testen met rijst. Je moet het meer zien als een hobbyproject met één soort rijst afkomstig uit Noord-Italië. De plant groeide wel, maar de oogst was minimaal. Dit jaar gaan we aan de slag met 32 verschillende soorten rijst. Deze soorten zijn geselecteerd uit 19000 rijstsoort door GRIN-Global Plant Germplasm uit de VS. We kozen deze rijst omdat deze naar alle waarschijnlijkheid het meest geschikt is voor het klimaat in Nederland. De soorten komen, van Japan tot Oezbekistan, tot China en dragen interessante namen als Tomohikari (‘shining together’, Japans) en Sputnik. Deze zomer gaan we dus kijken hoe ze het in Nederland doen.’

Interessant gewas voor Nederland

Transformatie van landbouw op veengronden is misschien wel een van de grootste uitdagingen voor de Nederlandse landbouwsector. Door het potentieel van rijstteelt te onderzoeken, willen de onderzoekers de oplossingsruimte verbreden met een nieuw, innovatief pad dat milieuproblemen kan verminderen, kan bijdragen aan een meer circulaire voedselproductie en nieuwe habitats kan bieden aan moerassoorten.

De onderzoekers testen de rijst omdat het gewas goed groeit op onder water gelopen land en daarom interessant zou kunnen zijn voor Nederland. Zo zou het gewas veenmineralisatie en bodemdaling een halt kunnen toeroepen. Ook kunnen problemen met zeewaterindringing en verzilting worden beperkt door hogere grondwaterstanden. Bovendien kunnen de natte rijstvelden een waardevolle habitat vormen voor waterrijke soorten zoals amfibieën en libellen.

Vis met rijst?

Naast het experiment met de rijstcultivars wordt onderzocht of het mogelijk is om meerval te kweken in het rijstveld. De onderzoekers verwachten dat het rijstveld de vissen een aantrekkelijke leefomgeving biedt, waar de meerval natuurlijk gedrag kan vertonen en zich kan voeden met de aanwezige algen, waterplanten en insecten. De voedingstoffen die de vissen uitscheiden worden opgenomen door de rijst. Op deze manier wordt een circulair landbouwsysteem ontworpen, waarbij rijst en vis van elkaars aanwezigheid profiteren. De meervallen vangen insecten die schadelijk zijn voor de rijst. De rijst biedt op zijn beurt schaduw en schuilplaatsen voor de meerval.

Het kweken van vis zou ook een extra inkomstenbron kunnen betekenen voor boeren. Dit is belangrijk omdat rijstteelt op grote schaal alleen realistisch is als het ook financieel interessant is voor boeren op de lange termijn. Aart van der Linden (WUR): ‘Het verbouwen van duurzame, lokale rijst en vis op veen is interessant omdat het tegen een premie kan worden verkocht en bijdraagt aan een meer circulaire landbouw. Ook vermindert de netto uitstoot van broeikasgassen waarschijnlijk ten opzichte van de huidige veenlandbouw. Rijstteelt zou zowel een strategie kunnen zijn om klimaatverandering te beperken als een aanpassing aan hogere temperaturen. Zodra we de benodigde financiering hebben veiliggesteld, willen we de effecten op broeikasgassen, nutriëntenstromen, waterregulering en biodiversiteit monitoren in de komende jaren om de beste beheeropties voor het circulaire landbouwsysteem identificeren .’

Wanneer vindt wat plaats?

De eerste rijstplanten zijn deze week met de hand geplant; komende maandag 19 mei gaat het machinaal planten beginnen en 2 weken later komen de vissen erbij. De oogst is in september.